Ας κάνουμε μαζί ένα ταξίδι στο χρόνο. Ένα ταξίδι που βάζει στη ζωή μας τη ζώσα ιστορία. Παρακολουθώντας την ιστορική πορεία του Μ/Φ Συλλόγου Άρτης «Ο ΣΚΟΥΦΑΣ» είναι σαν να ζούμε την ιστορία του τόπου μας, έτσι καθώς δένονται αξεδιάλυτα οι διαδρομές του. Βίοι παράλληλοι, κύκλοι ομόκεντροι.
Στην Άρτα, στις 6 Απριλίου 1896, ημέρα Σάββατο και ώρα 5 το απόγευμα στο σπίτι του Κων/νου Ξανθόπουλου, διευθυντή του υποκαταστήματος της Ηπειροθεσσαλικής Τράπεζας στην Άρτα, ιδρύεται ο «Ηπειρωτικός Σύλλογος Άρτης ο Σκουφάς».
Χαρακτηριστικά γραφόταν στο πρώτο πρακτικό του Συλλόγου: «…κοινή απεφάσισαν την διά παντός μέσου βελτίωσιν των τε μελών του Συλλόγου και του λαού δια στεγάσεως και διατηρήσεως γυμναστηρίου, δια στεγάσεως σχολείου μουσικού και καταρτισμού ορχήστρας εκ πνευστών και εγχόρδων οργάνων, δια καταρτισμού βιβλιοθήκης και αναγνωστηρίου, δια δημοσίων μαθημάτων και αναγνωσμάτων και δια παντός άλλου μέσου, όπερ ήθελεν κριθή πρόσφορον προς τον σκοπόν του Συλλόγου». (Γιάννης Τσούτσινος )
Σε διάστημα ενός και μόνο μήνα αριθμεί περί τα 300 μέλη. Με την ενίσχυση του Δήμου, δημιουργείται Γυμναστήριο, ακριβώς στο χώρο που βρίσκεται σήμερα το 1ο Δημοτικό Σχολείο, εφοδιάζεται με όργανα γυμναστικής και μετά από ένα χρόνο διαθέτει ήδη υπόστεγα και αποθετήρια.
Η νυχτερινή σχολή των λαϊκών μαθημάτων στην οποία εκ περιτροπής διδάσκουν όλοι οι εκπαιδευτικοί – μέλη του Συλλόγου, γίνεται πραγματικό σχολείο των εργαζόμενων, που δεν είχαν λάβει τη στοιχειώδη εκπαίδευση. Λειτούργησε περίπου 4 χρόνια.
Με την ίδρυση του Συλλόγου το 1896 τα μέλη του Συλλόγου δραστηριοποιούνται για τη συγκρότηση Βιβλιοθήκης.
Το Μάη του 1898 λαμβάνεται η οριστική απόφαση για τη δημιουργία της Φιλαρμονικής. Στις 21 Μάη 1899 η Φιλαρμονική κάνει την παρθενική της εμφάνιση αποτελούμενη από 40 όργανα, που αγοράστηκαν από το Μουσικό Οίκο Μίλερ της Βιέννης.
Το θεατρικό τμήμα είναι κι αυτό από τα παλαιότερα του Συλλόγου. Στις 2 Οκτώβρη 1900 υπεβλήθη υπόμνημα στον πρόεδρο του Συλλόγου «περί ιδρύσεως θεάτρου αποτελούντος αναπόσπαστον τμήμα του Συλλόγου «ΣΚΟΥΦΑΣ.
Από τα πρώτα κιόλας βήματά του ο Σύλλογος κάνει ιδιαίτερα αισθητή την παρουσία του πανελλαδικά, ώστε ο Σύλλογος «Παρνασσός» τιμητικά τον έκανε μέλος του και ο Πρύτανης Πανεπιστημίου και Πρόεδρος του «Παρνασσού» Τιμ. Αργυρόπουλος τον αποκάλεσε «Παρνασσό» της Ηπείρου.
Εξαιτίας των εθνικών περιπετειών αναστέλλεται η δράση του Συλλόγου τυπικά μέχρι το 1921, ουσιαστικά όμως μέχρι το 1924. Στα χρόνια της πρώτης εποχής του Συλλόγου, η Άρτα σιγά-σιγά αλλάζει.
Ο πόλεμος ανακόπτει τα πάντα. Το 1943 με γερμανική διαταγή διαλύονται όλα τα Σωματεία. Ο γερμανός Κίτι Μπρόκμαν λεηλατεί το Σκουφά, αρπάζοντας όργανα, μουσικά τεμάχια και ό,τι πολύτιμο είχε.
Λίγους μήνες μετά τη φυγή των Γερμανών στις 25-5-1945 ο Σύλλογος επανιδρύεται. Στα χρόνια που ακολουθούν, συντηρείται μόνο το τμήμα της Φιλαρμονικής. Το 1951 παρατηρείται μια γενικότερη ανανέωση τόσο στα πρόσωπα που διοικούν το Σκουφά, όσο και στις ιδέες. Φαίνεται ότι ο Σύλλογος επαναδραστηριοποιείται και καλύπτει το χαμένο έδαφος. Αναβιώνει τα αρτινά κομιτάτα, διοργανώνει σειρά διαλέξεων και συγκεντρώνει το ιστορικολαογραφικό υλικό του Νομού για να εκδοθεί περιοδικό “Σκουφάς” και το πρώτο τεύχος κυκλοφορεί την άνοιξη του 1955. Αποφασίζεται η λειτουργία ραδιοφωνικού σταθμού με αφορμή τη δωρεά των μηχανημάτων του ραδιοφωνικού σταθμού του Γιώργη Ζέρβα.
Ο Νομάρχης Δημ. Σισμανίδης με έγγραφό του τον Ιούνιο του 1966 στην Προεδρία της Κυβέρνησης σημειώνει « ότι ο εν λόγω Σύλλογος ιδρυθείς το 1896 είναι στενά συνδεδεμένος με την ιστορίαν της Άρτας και πολλά προσέφερε μέχρι τούδε εις την πνευματικήν ανάπτυξιν των κατοίκων του Νομού » και προτείνει το Σύλλογο για ειδική τιμητική διάκριση από μέρους της Πολιτείας.
Από το δεύτερο εξάμηνο του 1966 μετονομάστηκε σε Μουσικοφιλολογικός Σύλλογος Άρτης «Ο ΣΚΟΥΦΑΣ».
Την ίδια χρονιά φιλοτεχνείται και το έμβλημα του Συλλόγου, από τον διεθνούς φήμης εικαστικό και ζωγράφο, Γιάννη Μόραλη, ο οποίος το προσέφερε αφιλοκερδώς στο Σύλλογο.
Στα πέτρινα χρόνια της δικτατορίας ο Σύλλογος παραμένει όρθιος. Το 1968 η διοίκηση του Συλλόγου και ενώ το κλίμα με τη δικτατορία πυκνώνει, αποφάσισε να μην κάνει διαγραφές μελών με βάση τις υποδείξεις των αρχών αλλά μόνο βάσει του καταστατικού.
Στην πανηγυρική συνεδρία της 30ης Δεκεμβρίου 1975, η Ακαδημία Αθηνών με πρόταση του ακαδημαϊκού και Γ.Γραμματέα της Ιωάννη Θεοδωρακόπουλου απονέμει στο ΣΚΟΥΦΑ το ΒΡΑΒΕΙΟ της «εφ’ οις επί έτη ογδοήκοντα δια την των γραμμάτων προκοπήν και την της Μουσικής θεραπείαν μετά ζήλου επιτελεί»
Τον Απρίλιο του 1978 ιδρύεται η Χορωδία Παραδοσιακού Δημοτικού του Συλλόγου, με σκοπό τη διάσωση του γνήσιου δημοτικού τραγουδιού και τη διάδοση στην αυθεντική του μορφή, αφού σύμφωνα με τα πιστεύω των ιδρυτών της, το παραδοσιακό δημοτικό τραγούδι αποτελεί εθνική κληρονομιά.
Το 1978 ιδρύεται το τμήμα παραδοσιακών ελληνικών χορών και ξεκίνησε τη δραστηριότητά του με ένα μικτό χορευτικό συγκρότημα.
Το 1979 ο Σύλλογος αποδέχεται τη δωρεά του άνω ορόφου και τμήματος του ισογείου της οικίας του Πέτρου Γαρουφαλιά. Το δωρηθέν ακίνητο θα χρησιμοποιηθεί για τη στέγαση του Ιστορικού μουσείου του « ΣΚΟΥΦΑ». Από το 2007 στεγάζεται στη “ΓΑΡΟΥΦΑΛΕΙΟ ΣΤΕΓΗ” και η Πινακοθήκη του Συλλόγου.
Το 1983 επισημοποιήθηκε η παραχώρηση του παλιού τούρκικου Σταθμού Γέφυρας από το ελληνικό Δημόσιο στο Σύλλογο για την ανάπτυξη του Λαογραφικού Μουσείου Διοργανώνει Διεθνή Συνέδρια και Συμπόσια που προβάλλουν την τοπική ιστορία και τον Πολιτισμό, προκηρύσσει τα Μπαρμπαστάθεια βραβεία και τη διεξαγωγή τουδιαγωνισμού αναλαμβάνει έκτοτε και μέχρι σήμερα το Παράρτημα της Μαθηματικής Εταιρείας στην Άρτα, απονέμει για πρώτη φορά τα Αγραφιώτεια Βραβεία με τα οποία τιμώνται αρτινοί που διέπρεψαν στα γράμματα και στις τέχνες, καθώς και οι πρωτεύσαντες μαθητές των Λυκείων της πόλης.
Μένει στους συνεχιστές να αποδείξουν ότι κρατούν άξια την κληρονομιά που τους παραδόθηκε, έτσι ώστε ο Σύλλογος να γιορτάσει και τη εκατονταπεντηκονταετηρίδα του σε κάποια χρόνια και έπεται συνέχεια!!!